Bugün günlerden Çarşamba olup, Edremit merkezinde, hemşehrim Sebahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf romanında anlattığı yerleri, her gelişimde olduğu gibi, gezip, kitabı tekrar okumuş gibi, hafızama kazıdıktan sonra, bugün de olduğu gibi, birlikte kitap okuduk.
Aynı zamanda esnaf ziyaretleri yapıp, özellikle zeytinyağı dükkanlarında, esnafı, üreticisi ve tüccarları İle sohbet edip, daha önce de yazdığım ve şimdi de birinci ağızdan bilgi toplamaya başladığım, yöre halkımızın EVKAF (Vakıf) Zeytinlikleri diye adlandırdığı, ve artık satılacak veya iyi gelir getirecek işletme kalmamış olacağından olmalı ki; merkezi Edremit’te bulunan Zeytin (Evkaf) Vakfının yaklaşık 165 bin zeytin ağacı sıraya alınmış.
Yazık ki; ne yazık!
83 yıldan bu yana Vakıfkar Genel Müdürlüğüne bağlı Zeytin Vakfına satılma sırasının geldiğini ve de Vakıfkar Genel Müdürlüğü’ne üretimden elini çektirilmiş olduğunu, Mesut Parlak’ın Sözcü gazetesinde yayınlanan yazısından öğrenmiş bulunuyoruz.
Yöre halkımızın halen EVKAF diye adlandırdığı vakıf EDREMİT körfezindeki zeytin ağaçlarımızın Vakıf özelliğinin nasıl ne neden kaldırıldığı hakkında, gelecekteki bir köşe yazım İçin bilgi toplamaya çalıştım.
Burada, sosyal medyadan (Google) ulaşabildiğim Zeytin ağacı, danesi ve de zeytinyağı ile ilgili bazı bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum.
Türkiye ekonomisinde önemli bir yeri olan zeytin ağacının anavatanı Anadolu’da olup, Kahramanmaraş, Hatay ve Mardin üçgenidir.
Dünyada 10 milyon hektar üzerinde bir alanı kaplayan zeytin ağaçların sayıları 900 milyon olduğu gibi, Türkiye’deki zeytin ağaç sayısı ise 8.11.2022 günü verilerine göre, 189 milyondur.
Türkiye olarak zeytin danesi üretiminde dünyada 3. sırada olup, zeytinyağında ise 5. sıradayız.
Dünyada 17 milyon ton zeytin danesi üretilirken, Türkiye’de üretilen zeytin danesi 976 bin 654 ton iken, 2022 yılında ürettiğimiz zeytinyağı 421 bin 717 tona ulaşmıştır.
Türkiye, AB’de (Avrupa Birliği) üye olmadığından, ürünlerimizi 27 AB üyesi ülkeye gümrük vergisi ödeyerek ihraç ederken, AB ülkelerinde üretilen ürünler Türkiye topraklarına gümrüksüz girmektedir.
Türkiye, AB’ne tam üye olmadan GB (Gümrük Birliği) Antlaşmasını imzalamış olduğundan, bu nedenle yılda yaklaşık 10 milyar Euro maddi kaybımız olmaktadır.
Türkiye Cumhuriyetini kuran Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün, 1923 yılında Lozan Antlaşması ile Türk milletinin kanını emen Kapitülasyonları kaldırttığı halde, 1996 yılında yürürlüğe giren GB, bir nevi yeni Kapitülasyonlar olarak işlevini sürdürmektedir.
Oysa hiç bir AB üyesi ülke, AB’ne tam üye olmadan GB’ni uygulamamıştır.
Bazı zeytinyağı satan esnaf dükkanlarında, Yunan zeytinyağı tüccarları ile karşılaştığım ve aralarında Tütkçe bilenlerle sohbet ettiğim de oluyor.
Yunan zeytinyağı tüccarları satın aldıkları Türk zeytinyağımız, Yunan zeytinyağı olarak Avrupa marketlerinde bize satılmakta ve sofralarımıza gelmektedir.
Zeytin ağaçları her yıl aynı verimi vermez.
Edremit Körfezi’nde halk, zeytin ağaçlarının verimini: “Var yılı” veya “Yok yılı” olarak tanımlar.
Edremit içindeki bu tür gezintilerimde, kış mevsimi değil ise; Kuyumcular Çarşısındaki Çınar Altı açıkhava kahvesinde dinlenmeyi gelenek edinmişimdir.
Bulunduğum Edremit’ten bazı yazılarımı yazarken, “Kuzey Ege’de Edremit” diye yazmamı yadırgamış olanlar için, bir hatırlatma yapmamda sakınca görmüyorum.
Doğu illerimizden güzel Van ilimizin de bir Edremit İlçesi ve yerleşim yeri vardır.
Buradaki Edremit ‘in bir şarkı sözünün başlığı: “Edremit’in Gelini ….” olduğu gibi, Van ilimizindeki Edremit’in de: “Edremit Van’a bakar …” diye başlayan güzel bir türkünün sözleri vardır.
Ben siz dostlarıma bugün Kuzey Ege’deki Edremit’ten kucak dolusu sevgi ve selâmlarımı gönderiyorum.
Dilerim ki bir gün; siz dostlarıma güzel Van ilimizin güzel Edremit’inden de selâm ve sevgiler gönderebileyim.
Esen ve sağlıklı kalınız.
Remzi Uysal
Kuzey Ege’de Edremit, 18.9.2024
