İbrahim Ortaş, Çukurova Üniversitesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, iortas@cu.edu.tr
Çukurova Havalimanı açılıyor. Şakirpaşa Havalimanı’nın yolcu taşımacılığına kapatılıp sadece pilot eğitimi için kullanılacağı belirtiliyor. Mevcut durumda, Adana’da bir havalimanı bulunmakta ve bugüne kadar ciddi bir sorun yaşanmamışken, yeni bir havalimanına gerek olup olmadığı tartışma konusu olmuştur. Yeni Çukurova Havalimanı’nın, Mersin’deki siyasi çevrelerin isteği doğrultusunda yapıldığı belirtilmektedir. Ancak, bu havalimanına neden ihtiyaç duyulduğu tam olarak bilinmemektedir ve çoğu kişi bölgede yeni bir havalimanının yapıldığından habersizdir. Önceleri dendi ki yeni Çukurova havalimanı mal ve hizmet taşımacılığında kullanılacaktı. Ayrıca, yeni havalimanı ile bölgedeki tarım, petrol ve hafif sanayi potansiyelinin ticaretinde deniz ve karayoluna paralel bir taşımacılık ağı oluşturacağı öne sürülmüştür. Şakirpaşa havalimanı yolcu taşımasında kullanılacaktı. Hatta devletin yetkilileri havalimanının geleceğini “Adanalı karar verecek, Adanalı ne derse o olacak” demişlerdi. Bölgede yaşayanların genel beklentisi de bu yönde. Ancak bu arada yıllardır Şakirpaşa havalimanını alt yapısı geliştirilmesi sağlanmadı, şimdi de yeni havaalanı var diye mevcuttun yolcu taşımasına kapatılacağı kararı alınmıştır.
İletişim çağında Ulaşım Sorunları ve Zaman Kaybı Dikkate Alınmalıdır
Yeni havalimanı, fiziki yapısı ile bölge tarımını tarım dışına çıkarmanın yanı sıra ulaşımı da kolaylaştırmayacaktır. Uluslararası Çukurova Havalimanı, iki kentin arasındaki E5 yolunun çok uzağında olması ve ciddi taşımacılık sorunları yaşanacaktır. Adana’nın merkez Çukurova ilçesine 47 kilometre (yaklaşık 57 dakika), Mersin’in merkez Yenişehir ilçesine ise 88.1 kilometre (yaklaşık 75 dakika) uzaklıkta olması ulaşım zorlukları yaratmaktadır. Mevcut Şakirpaşa Havalimanı’na bile metro, hafif raylı ve tren ulaşımı sağlanmamışken, yeni havalimanına ulaşımın daha da zorlaşacağı öngörülmektedir. Her iki kent için ayrıca ulaşım sorunu yaşanacaktır. Ayrıca, zamanın etkin kullanılması açısından Şakirpaşa’nın kentin merkezinde olması büyük kolaylık sağlamakta ve zaman kazandırmaktadır.
Gelişmiş demokrasilerde ulaşım ve iletişim uzun erimli konunun uzmanları tarafından planlanır ve konuyu toplum ile paylaşır. Konuyu tartıştırır ve tepkileri alır. Ülkemizde geçmişte siyasi kaygıları ile yapılmış bazı havalimanların yeterli yolcu olmadığı için ülke ekonomisine yük oluğu sık sık basına yansıdığı dikkate alındığında uzun erimli, ekonomi, yolcu potansiyeli, ekoloji ve çevre faktörleri dikkate alınarak planlamaya gidilmesi ülkenin yararına olacaktır.
Şimdilerde politikacılar, mevcut Şakirpaşa Havalimanı’nın açık tutulması için basına açıklamalar yapıyorlar. Korkarım çok geç kalındı. Keşke bundan 10 yıl önce konu gündeme getirilseydi. Bu ve Adana’nın gelişim konusunda kent yöneticileri ve politikacıları kendilerini bir özeleştiriden geçirmeleri yaralı olacaktır. Politika yapıcılar, yetkililer ve milletvekilleri, ulaşım gibi önemli konularda altyapı hizmeti yapmaya karar vermeden önce toplumla bilgi paylaşsalardı ve tepkileri zamanında değerlendirselerdi. Demokratik ülkelerde olduğu gibi referanduma gidilmesi beklenir. Ülkemize de sorunlarını konuşarak ve birbirine danışması yakışır. Hacı Bektaş Veli’nin “Bilimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır” ifadesi yüzlerce yıl bu topraklarda söylenmiştir.
Gıda Güvençsin Yoksa? Havalimanları Kime ve Neyde Hizmet Verecektir?
Tarih boyunca, tarım topraklarının amaç dışı kullanımına karşı çıkarak, insanlığın gıda güvencesi ve diğer canlıların yaşam alanlarının korunmasını savunduk. Adana’nın sembolü olan ak altın pamuk, narenciye vb. ve tarım arazilerinin varlığı, Çukurova’nın anlamıyla eşdeğerdir. “Tarım yoksa Çukurova’nın anlamı nedir?” sorusu sıkça sorulmaktadır. Mevcut havalimanının genişletilebileceği durumu var iken, neden çevreye ve tarıma zarar verecek yeni bir yapı arayışına girilmiştir? Çukurova Havalimanı’nın yer seçimi ile binlerce dekar tarım alanının tarımın dışında amaç dışı kullanımına yol açmış oldu. Yeni havaalanı, on binlerce dekar tarım alanının amaç dışı kullanımı anlamına gelmektedir. İlk Çukurova Havaalanı’nın yapılacağı haberleri ve ardından ihalesi yapıldığında, tarımsal üretimin olumsuz etkileneceği ve kargaşa çıkacağı belirtilerek karşı çıktık ve yazdık. Ne yazık ki, bölgenin politikacıları tarım topraklarının amaç dışına çıkarılması konusunda ciddi tavır geliştiremediler. Oda ve meslek örgütleri, havalimanının yapılmaması için etkili olamadılar.
Ekoloji ve Tarım Topraklarının Korunması için Tarım Topraklarının Amaca Uygun Kullanılmalı
Geçmişte, üniversitenin tarım arazileri ve Real-AVM çevresindeki tarım arazilerinin yerleşim yeri olarak kullanılmaması için ekolojinin korunması adına hukuk mücadelesi veriyorduk. Belediye başkanları ve ilgililerle sık sık karşı karşıya geliyorduk. Büyükşehir Belediye Başkanı ile tarım arazilerinin amaç dışında kullanılmaması ve keçilerin doğadan koparılmaması konularında anlaşmazlıklarımız olurdu. Başkan bir gün arayarak yeni havalimanına yapılamasına birlikte karşı çıkalım demişti. Memnuniyetle doğa ve tarım topraklarının korunması için yanlarında olacağımızı belirttim. O dönem yazdığım yazılar ile Yeni havaalanı 10 binlerce dekardan fazla tarım alanının amaç dışında kalacağı anlamına geleceği için havaalanı yerine karşı görüşlerimi yazdım. Mevcut Şakirpaşa havalimanının bölgenin ihtiyacına uygun altyapı ve hizmet kapasitesinin büyütülerek geliştirilmesi durumunda yeni bir havalimanına ihtiyaç olmayacağını belirtim. Geliştirilmesi gereken mevcut havalimanı terk edilip, ovanın sulama altyapısı oluşmuş binlerce dekar birinci sınıf mutlak tarım arazisinin beton altına alınacağını belirttik. Havalimanı ile birlikte diğer yol ve yerleşim ihtiyaçları nedeniyle tarıma uygun alanlar üzerinde beklenmedik miktarda bina ve yerleşim yerleri gelişecektir. Bilimsel tanımla, bölgenin tarım toprakları beton altına alınarak “toptan mühürlenmiş” ve kullanılmaz hale getirilmiş olacaktır. Zamanla birkaç başarısız ihale sonrasında havalimanı tamamlandı ve Şakirpaşa’nın yolcu taşımacılığına kapanacağı belirtiliyor.
Adananın Yeniden Geçmişteki Tarımsal Üretim ve Tarıma Dayalı Sanayi Potansiyeli için Yeniden Toparlanması Gerekir
Adana’nın geçmişteki tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi potansiyelini yeniden kazanması için harekete geçilmelidir. Çukurova’nın sembolü olan Adana, 1981 yılı ve sonrasındaki tarıma dayalı sanayi kenti olarak ülkenin yaş meyve ve sebze ihtiyacının önemli kısmını sağlıyordu. Ancak, ilerleyen yıllarda ekonomik büyüklük ve teknolojik sanayileşme gelişmeleri konusunda düne göre gerilediği görülmüştür. Bu kaygı yakında atanan Adana valisinin de dikkatinde kaçmamış görülüyor. 18 Temmuz 2024 tarihinde Çukurova Üniversitesi tarafından organize edilen Çukurova Araştırma ve İsiliği Çalıştayı açılışında Vali Bey’in Adana’nın ve üniversite üzerinde “üzerine adeta ölü toprağı serili” ifadesi salonda karşılık buldu. Adana ve Çukurova’nın, tarıma dayalı sanayi ve kalkınmasını sürdürerek tekrar eski konumuna dönmesi gerekmektedir. Ülkemizin günümüzdeki ciddi sorunları arasında tarıma dayalı enflasyon ve ekonomik sıkıntılar bulunmaktadır. Covid-19 pandemisi ile önemi artan gıda güvencesi ve son yıllarda yaşanan yüksek gıda fiyatları ve enflasyon sonucu tarım topraklarının önemi bir kez daha öne çıkmıştır. Bu bağlamda, eğer tarım topraklarınız elinizden çıktıysa ve gıda güvencesi sağlanamıyorsa, havalimanlarını artırmanız hangi sorunu çözecek veya hangi hizmeti sağlayacaktır? Ülkenin gelişmesi ve refahı için tarım topraklarının korunması bir öncelik olmalıdır.
Çözüm, Çukurova’nın tarımsal potansiyelini harekete geçirmekte yatmaktadır. Adana tarımı, ileri teknoloji ile güçlendirilerek üretim artırılabilir ve ülkenin gıda güvencesi sağlanabilir. Adana’nın ilgili kamu ve özel sektörü, üniversiteler ve odalarla birlikte Çukurova kalkınması için yeni bir inisiyatif başlatmalıdır.
Özet olarak: Çukurova bölgesi için Şakirpaşa Havalimanı’nın kapasitesinin artırılarak, modernize edilerek açık tutulması, Adana ve Çukurova’nın ulaşımı ve ticari-ekonomik gelişimi için elzem bir ihtiyaçtır. İletişim çağının en kıymetli varlığı “zamanı” dikkate alınarak havalimanı milyonların ihtiyacına açık tutulmalıdır. Bu bağlamda, Adana, Osmaniye, zaman zaman Antakya, Kahramanmaraş ve çevrede yaşayan 4 milyon insanın ulaşımı dikkate alınarak Şakirpaşa havalimanının açık tutulması talebi oluşmuştur.
