|
Getting your Trinity Audio player ready... |
Dr. Öğr. Üyesi Girayalp Karakuş
10 Temmuz’da Kommersant gazetesi Marianna Belenkaya aracılığıyla Körfez ülkeleri ve Rusya arasındaki stratejik ortaklık konusunda önemli bir haber paylaşıldı. Yazımızın belli bir bölümü de bu habere göre şekillendirildi. Habere göre Rusya ile Arap monarşileri arasında stratejik diyaloğun altıncı turu Moskova’da gerçekleştirildi. Bilindiği üzere uzun zamandır Rusya’nın arabuluculuğuyla Körfez ülkeleri ile gerek İran gerekse diğer Körfez ülkeleri arasında yakınlaşma yaşanmıştı. Rusya bir yandan Ukrayna krizi ile uğraşırken diğer yandan Arap monarşileri üzerindeki stratejik çıkarlarını konsolide etmek istemektedir. Rusya Federasyonu Ortadoğu’daki çıkarlarını korumaya çalışmaktadır. Rusya diğer bölgelerdeki sorunların çözümüne aktif bir şekilde dâhil oluyor. Rusya 2000’li yılların başından itibaren diğer bölgelerin sorunlarında aktif siyaset izlemeye devam etmektedir. Suriye, Ukrayna ve Gürcistan özelinde bunu gözlemlemekteyiz.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Umman, Suudi Arabistan, Kuveyt, Bahreyn, Katar ve Birleşik Arap Emirliklerindeki mevkidaşları ile Pazartesi bir toplantı gerçekleştirerek bölge sorunlarının çözümüne dair önemli adımlar attı. Örneğin; Arap monarşileri ve İran arasında yaşanan krizde önemli gelişmeler yaşandı. Rusya daha önce de çözüm konusunda adımlar atmak istese de Suudi Arabistan, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin Katar’ı boykot etmesi çözümün ertelenmesine neden oldu. Aslına bakılırsa hem Arap monarşileri hem de bu ülkelerin İran ile olan sorunları tamamen çözülmüş olmamasına rağmen bu ülkeler arasında diyalog kurulmasının önemli bir adım olduğu söylenebilir.
Rusya Ukrayna krizi yüzünden bazı çalkantılar yaşasa da bölgesel güç olmaktan sıyrılıp küresel güç olmanın gereklerini yerine getirmeye çalışmaktadır. Ancak Ukrayna krizi çıktığında Amerika Birleşik Devletleri Arap monarşilerini Rusya’ya karşı tavır almalarına çalışmıştı. Arap monarşileri bu baskılara boyun eğmedi. ABD özellikle petrol üretiminin azaltılması yönünde Arap monarşilerine baskı yapsa da bu girişimde başarılı olamadı. Hatta bu baskının aksine Rusya ile Arap monarşileri arasında ticaret hacmi genişledi. Arap monarşileri bağımsızlıkçı bir siyaset izleyerek Moskova ile ilişkilerini geliştireceklerini vurguluyor. Arap monarşilerinden başka Türkiye’de Moskova konusunda ilkesel çıkarlarını koruyacağını belirtmektedir. Müslüman ülkeler Rusya ve Ukrayna arasındaki ihtilafta denge siyaseti izlemeyi tercih etmektedir. Türkiye Ukrayna-Rusya krizinde aktif arabuluculuk üstlendi. Türkiye’den başka Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de çatışmanın durdurulması için mekik diplomasisi uyguladı.
Sergei Lavrov ile Arap siyasetçiler arasında sadece Rusya-Ukrayna krizi konuşulmadı. Aynı zamanda İsrail-Filistin, Yemen, Sudan ve Suriye sorunları da görüşüldü. İran konusunda da önemli adımlar atıldı. Yedi yıl sonra ilk defa İran ile Arap ülkeleri diyalog kurmayı başarabildi ama Tahran-Riyad arasındaki yakınlaşmaya ABD tepki göstermektedir. ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Tahran’ın bölgede huzur bozucu bir ülke olduğunu iddia etti. Arap monarşileri İran’a karşı tepkili olsa da ABD’nin güdümünde siyaset geliştirmeye de karşılar. İran’da Arap ülkeleri gibi diyalogdan yana ama Arap ülkelerindeki ABD üslerinin nasıl halledileceği yönünde çekinceleri var.
Sonuç olarak Rusya, Sovyetler Birliği’ndeki oyun kurucu rolünü tekrar canlandırmaya çalışmaktadır. Kimi yazar Rusya’nın küresel güç olmadığı yönünde görüş belirtmektedir ancak Rusya eski günlerine geri dönmek için aktif siyaset izlemeye çalışmakta hatta dünyanın diğer yerlerindeki sorunlara pro-aktif bir şekilde dâhil olmak istemektedir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra yaşadığı büyük devlet olma kompleksini bir şekilde aşmaya çabalamaktadır.
