|
Getting your Trinity Audio player ready... |
SOLMEDYA – Türkiye’yi sarsan Gezi protestolarının üzerinden tam 9 yıl geçti. Gezi Parkı’nın yerine Topçu Kışlası ve alışveriş merkezi yapılmasına karşı başlayan eylemler, Türkiye geneline yayılmıştı. Eylemlere milyonlarca kişi katıldı. Taksim Dayanışması eylemlerin yıl dönümünde, “Tutuklanan tüm arkadaşlarımıza ses olmak, Gezi’de ve sonrasında kaybettiğimiz canlarımızı anmak, eşitlik, özgürlük ve adalet talebini yükseltmek için herkesi, her yerde 31 Mayıs’a sahip çıkmaya çağırıyoruz! 9 yıl önce bütün güzellikleriyle hayatımıza giren Gezi Direnişi’nin yıl dönümünde, eşitlik, özgürlük, demokrasi ve adalet talebimizle haykırıyoruz: ‘Karanlık gider, Gezi kalır’” diyerek herkesi bu akşam 19.00’da Taksim’e çağırdı. Protestoların yıldönümünde, Gezi protestoları sürecinde ve sonrasında yaşananların özeti şöyle:
1- Tarihler 6 Ocak 1999 gösterdiğinde İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, Taksim Meydanı ve Atatürk Kültür Merkezi’ni (AKM) ‘korunması gerekli kültür varlığı’ olarak tescil etti. İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ise 9 Şubat 2011 tarihinde Taksim Kışlası’nın (Topçu Kışlası) ‘korunması gerekli kültür varlığı’ olarak tescil ederek ne şekilde ihya edileceği ile ilgili projeler hazırlanmasını istedi. 1 Haziran 2011’de dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, yaptığı açıklamada Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi’nden bahsetti. İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Meclisi, “Beyoğlu İlçesi Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi’ne ait büyük ve küçük ölçekli Koruma Amaçlı İmar Plan Tadilatları”nı kabul etti ve 4 Ocak 2012’de de İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu plan değişikliğini onayladı.
TAKSİM DAYANIŞMASI KURULDU
2- Taksim Meydanı’nın ve Gezi Parkı’nın yok edilme sürecine karşı Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin çağrısıyla 15 Şubat 2012 tarihinde kamuoyuna açık bir toplantı düzenlendi. İmza veren kurumların 2012 yılında oluşturduğu Taksim Dayanışması ortak deklarasyon metni basına ve kamuoyuna 2 Mart 2012’de açıklandı. İBB’nin planlarına itiraz edildi. Tünelden Taksim Meydanı’na yürüyüş ve kitlesel basın açıklaması yapıldı. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi ve TMMOB Peyzaj Mimarları Odası İstanbul Şubesi, İBB’nin planlarının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açtı.
DAVA REDDEDİLDİ
3- İBB, 5 Kasım 2012’de Cumhuriyet Caddesi’nin Tarlabaşı Bulvarı’ndaki otoparktan Elmadağ Divan Oteli önüne kadar olan 400 metrelik kısmının trafiğe kapatılacağını açıkladı. Taksim Dayanışması çağrısı ile bir ay boyunca 18.00-21.00 saatleri arasında Taksim Meydanı’nda nöbet tutuldu. 11 Aralık 2012 tarihinde Topçu Kışlası projesi, İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından reddedildi. 27 Şubat 2013’te yalnızca atanmış bürokratlardan oluşan “Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu” ihya projesini onayladı. Kararın iptali için TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ve TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi tarafından dava açıldı. Tarlabaşı Bulvarı ve Cumhuriyet Caddesi’nde devam eden inşaat çalışmaları gerekçe gösterilerek, Taksim Meydanı 1 Mayıs 2013’te yasaklandı. 10 Mayıs 2013’te odaların ihya projesinin onayının iptali istemiyle açtığı dava İstanbul 4. İdare Mahkemesi tarafından reddedildi.
İNSANLAR İŞ MAKİNELERİNİN ÖNÜNE GEÇTİ
4- Gezi Parkı’nın Asker Ocağı Caddesi’ne bakan duvarının 3 metrelik kısmı, ağaçlarıyla birlikte 27 Mayıs 2013’te gece 22.00 civarında yıkıldı. Taksim Dayanışması’nın bileşenlerinin çağrısıyla parka gelen insanlar iş makinelerinin önüne geçti ve yıkımı engelledi. Ardından 50 kişi parkta çadır kurarak sabaha kadar nöbet tuttu. İnsanlar 28 Mayıs 2013 tarihinin sabah saatlerinde iş makinelerinin harekete geçmesini durdurmak istedi ancak polis topluluğa gaz sıkarak saldırdı. Sırrı Süreyya Önder’in gelişi ve iş makinesini durdurmasıyla polis de alandan çekildi. Bunun üzerine kalabalıklaşan grup parktaki nöbeti devam ettirdi. Parkta toplanan insanlar çadırlar kurdu. Parkta bir basın açıklaması yapıldı, konser ve film gösterimi düzenlendi.
POLİS, ÇADIRLARI VE EŞYALARI YAKTI
5- 29 Mayıs 2013 tarihinde polisin saldırıları arttı. Polisler sabah 5.00 civarında çadırları dağıttı. Parkta bulunan insanlar, parkın orta alanına çekilerek pasif oturma eylemi yapmaya başladı. Oturanların üzerine gaz bombaları atıldı, bu sırada çadırlarda hala uyumakta olanlar vardı. Parktaki insanları gaz bombaları ile dağıtan polis, içerideki çadırları ve eşyaları yaktı. Aynı gece daha büyük bir kalabalık Gezi Parkı’nda basın açıklamaları, konserler ve film gösterimleriyle nöbete devam etti. 31 Mayıs 2013’te polisin saldırıları sürdü ve polis parkı boşalttı. Taksim Dayanışması tarafından gerçekleştirilen ve milletvekillerinin de olduğu basın açıklamasına müdahale edildi. Polis şiddeti ertesi güne kadar artarak devam etti, çok sayıda insan yaralandı. Yalnızca Taksim’de değil, tüm Türkiye’de tepkiler büyüdü, binlerce insan sokağa çıkarak polis şiddetini protesto etti. Aynı gün, İstanbul 6. İdare Mahkemesi, Topçu Kışlası Projesi hakkında yürütmeyi durdurma kararı verdi.
AKM YIKILAMAZ
6- Polisin Taksim’den çekilmesi ile çok sayıda insan 1 Haziran 2013’te tekrar Gezi Parkı’na girdi, daha fazla sayıda çadır kuruldu, nöbet binlerce insanla devam etti. Polisin saldırıları sonucu bir kısmı ağır olmak üzere binlerce insan yaralandı, gazdan etkilendi. Çok sayıda insan öldü. 5 Haziran 2013’te Taksim Dayanışması tarafından belirlenen, Taksim Dayanışması sekreter odaları ve İstanbul’daki meslek örgütlerinin temsilcilerinden oluşan heyet, dönemin Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ile Ankara’da görüşerek talepleri iletti. 6 Haziran 2013’te Erdoğan, Tunus’ta “AKM yerine opera binası yapacağız” şeklinde bir açıklama yaptı. 7 Haziran 2013’te TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından “AKM Hukuken Yıkılamaz!” başlıklı basın açıklaması yapıldı. 9 Haziran 2013’te Taksim’de milyonlarca insanın katılımıyla bir miting düzenlendi.
İNSANLAR GÖZALTINA ALINDI
7- Tarihler 11 Haziran 2013’ü gösterdiğinde polis sabah saat 07.00 civarında Taksim Meydanı’nda bulunan insanlara gaz bombaları ve tazyikli su ile saldırdı. Çok sayıda insan yaralandı. Çok sayıda insan gözaltına alındı. 13 Haziran 2013’e gelindiğinde Taksim Dayanışması sekreter odaları, İstanbul’daki meslek örgütlerinin temsilcileri ve sanatçılardan oluşan bir heyet Erdoğan ile görüştü ve talepler yinelendi. 15 Haziran 2013’te tüm çadırların kaldırılarak nöbete Taksim Dayanışması çadırında devam edilmesi kararı alındı. Sabah saatlerinde Gezi Parkı’nın girişindeki barikatlar ve çadırlar kaldırıldı ancak akşam saatlerinde, polis yine saldırdı. 17 Haziran-2 Temmuz 2013 tarihleri arasında İstanbul’da ve Türkiye’nin birçok kentinde protestolar ve eylemler devam etti. İstanbul halkı, “Her yer Taksim her yer direniş” sloganıyla kentin birçok parkında forumlar, nöbetler ve etkinlikler başlattı. Taksim Dayanışması çağrısıyla her cumartesi Taksim Meydanı’nda anma ve taleplerin yinelenmesi amacıyla eylemler düzenlendi, eylemlere binlerce insan katıldı. Bu eylemlere de polis tazyikli su ve gaz bombalarıyla saldırdı.
KARAR BOZULDU
8- TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi ve TMMOB Peyzaj Mimarları Odası İstanbul Şubesi tarafından “Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi”nin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle açılan davada, İstanbul 1. İdare Mahkemesi tarafından verilen projenin iptal kararı davacı kurumlara ulaştırıldı. 8 Ocak 2014’te Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun kararının iptali için açılan davanın İstanbul 4. İdare Mahkemesi tarafından reddedilmesi kararını Danıştay Ondördüncü Dairesi, davacıların temyiz isteminin kabulü ile bozdu.
DAVA AÇILDI, BERAAT ETTİLER
9- Taksim Dayanışması sekreteryası ve bileşenlerinin de içinde bulunduğu 26 kişiye açılan davanın ilk duruşması 12 Haziran 2014’te Çağlayan Adliyesi’nde gerçekleştirildi. Taksim Dayanışması üyeleri Gezi protestolarında ‘örgüt kurmak ve izinsiz gösteri yapmak’tan yargılandı ve 2015 yılında berat etti. Öte yandan İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 20 Ekim 2017 tarihinde verdiği kararla AKM’nin tescilini kaldırdı. Bu arada o dönem kurul üyesi olan ve AKM’nin tescilinin kaldırılmasına ilişkin kararda imzası bulunan Çağatay Seçkin’in İBB’nin yeni yönetimi tarafından 2019 yılında İBB Park, Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire Başkanı olarak atanması tepki çekti. Yıllardır kapalı olan ve kaderine terk edilen AKM de 2018 yılında yıkılmaya başlandı.
TEKRAR DAVA AÇILDI
10- 2015’teki beraat kararından 4 yıl sonra yeni iddianamede hazırlandı. Gezi Davası’nda yüksek mimar Mücella Yapıcı’nın, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Avukatı Şerafettin Can Atalay’ın ve şehir plancısı Tayfun Kahraman’ın da aralarında bulunduğu çok sayıda kişi “cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs” ve “cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüse yardım etme” suçlarından “ağırlaştırılmış ömür boyu hapis cezası” istemiyle yargılanmaya başladı.
GEZİ PARKI DEVREDİLDİ
11- İBB, 2 Mart 2020’de “Taksim Kentsel Tasarım Yarışması” açtığını duyurdu. Yarışmaya 4 kıta ve 29 ülkeden, toplam 146 proje katıldı. Seçilen 3 proje, halkoyuna sunuldu. 209 bin 728 oy kullanılan yarışmanın galibi 15 sıra numaralı “Taksim Kolektifi” projesi oldu. 2020 yılının kasım ayında sonucun kesinleşmesinin ardından meydanı ve Gezi Parkını kapsayan proje, onay için İBB tarafından koruma kuruluna gönderildi. Kuruldan karar beklenirken Gezi Parkı’nın mülkiyeti İBB’den alınıp Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı’na devredildi. İBB ve Mimarlar Odası karara karşı dava açtı. Odanın, İstanbul 14. İdare Mahkemesi’ne sunduğu dava dilekçesinde parkın tarihsel gelişimi göz ardı edilerek bir mazbut vakfa devredilmesinin şehircilik ilkelerine ve hukuka aykırı olduğu kaydedildi.
ADALET NÖBETİ BAŞLADI
12- Gezi Parkı davasında geçen 25 Nisan’da karar açıklandı. Osman Kavala’nın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası aldığı yargılamalarda İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi; Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman ve Yiğit Ali Ekmekçi’ye 18’er yıl hapis cezası verdi ve tutuklanmalarına hükmetti. Türkiye’nin gündemine oturan Gezi Davası’nda çıkan kararlara tepkiler çığ gibi yükseldi. 26 Nisan’da TMMOB ve bağlı odalar, Gezi Davası’nda verilen kararı “hukuksuz” olarak nitelendirerek, tutuklanan isimler serbest bırakılana kadar ‘Adalet Nöbeti’ kararı aldı. Nöbet sürüyor.
