|
Getting your Trinity Audio player ready... |
Dr.Mustafa Torun
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
mtorun3@gmail.com
“Keçinin uyuzu, çeşmenin gözünden içer suyunu”
Günden güne uyuz olguları azalacağına artıyor. Yoksulluk dibe vurdukça bu artış daha da artacak gibi.
*
Doğrudan temas ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri olan, ama daha çok yakın insan teması ile geçen ve çok eskiden beri bilinen romanlara ve hikâye kitaplarına geçmiş bir hastalıktan, ”UYUZDAN” bahsetmesek görevimizi yapmış olmayız. Her gün SARS-Cov-2 virüsünden ve Varyantlarından bahsedeceğiz derken ,birçok toplumsal hastalığı sanki unuttuk gibi.
*
Yaşlılardan çok, çocuk ve genç yaşlarda görülen bu hastalık genellikle geri kalmış ülkelerde gözlenmektedir. Cilt enfeksiyonlarının en önemlilerinden birisidir. Konuyu anlatırken ortalama okuyucu kitlesini düşünerek, kesin ve net ifadeler ile akılda kalacak şekilde genel kavramlardan söz edip, olanak elverdiği ölçüde terminolojiye kaçmadan, bu enfeksiyonu anlatmaya çalışacağım. Amaç sağlık konusunda bilinçlenmenin ve farkındalığın yükselmesidir.
*
UYUZUN ETKENİ NEDİR?
Paraziter bir enfeksiyon hastalığıdır. Etkeni ”SARKOPTES SCABİEİ” olup, bir parazittir.
*
HASTALIKTA RİSK ETMENLERİ NELERDİR?
✓HIV-AİDS,
✓Bağışıklık sisteminin baskılanması (Tümöral hastalıklar, kemoterapi, radyoterapi, v.b.),
✓Çocukluk yaş grubu,
✓Uyuzlu hastalarla aynı ortamda olanlar bakım ve tedavi veren sağlık çalışanları,
✓kortizonlu her türlü ilaç kullanımı,
✓Toplu yaşam,
✓yoksulluk başlıkları altında sıralayabiliriz.
*
BULAŞMA YOLLARI NELERDİR?
✓Her türlü doğrudan temas ve tokalaşmak
✓Cinsel temas
✓Aynı kıyafetlerin ortak kullanımı
*
KULUÇKA SÜRESİ KAÇ GÜNDÜR?
Genellikle parazit alındıktan sonraki 14-21 gündür.
*
UYUZ OLUŞUMU NASIL OLMAKTADIR?
Dişi parazitin kıvrımlı cilt bölgelerinden girip, derinin keratinli tabakasında her gün birkaç milimetre tüneller kazması ve buna karşı vücudun tepkisi ile oluşan çeşitli cilt lezyonları olur. Bunları sıralarsak; Eritem denen kızarıklıklar, ödem dediğimiz şişlikler, ikincil cilt enfeksiyonları, vezikül dediğimiz baloncuklar, egzama dediğimiz mayasıllar meydana gelebilir.
UYUZUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
✓En önemli belirti; geceleri ve sıcak havalarda artan;eller, parmak araları, karın, koltuk önleri, bilek, dirsek kıvrım ile erkeklerde penis ve skrotum dediğimiz testis torbasında, kadınlarda meme bölgelerindeki kaşıntılardır.
✓Kaşınma izleri, kırmızı kabarcıklar, çizgisel oyulmalar önemli bulgulardır.
✓HIV-AİDS’ ve bağışıklığı baskılanmış hastalarda düzensiz kabuklanmalar bize yol gösteren işaretlerdir.
UYUZ TANISINI NASIL KOYARIZ?
Biz hekimler İyi bir öykü ve fizik muayene yanında, tüneller kazınarak alınan muayene örneğini mikroskop lamına koyup, üzerine % 10’luk Potasyum Hidroksit ile muamele ederek inceleme yapıyoruz. Bu bakı yöntemi ile tanı koyuyoruz.
UYUZUN SAĞALTIMINI YANİ TEDAVİSİNİ NASIL YAPIYORUZ?
Fazla ayrıntıya girmeden basitçe anlatalım. Hastanın mutlaka bir sağlık merkezi ve hekim kontrolünde tedavi olması gerektiğinin altını çizelim. Biz hekimler aşağıdaki yöntemlerden birini seçip, hastanın kliniğine göre tedavi ediyoruz.
✓% 5 Permetrin(30 gram krem): Baş hariç tüm vücuda uygulanır.8-14 saat sonra yıkanılır. Ayrıca kükürtlü pomatlarda çok etkindir.
✓%1 Lindan(30 gram merhem veya losyon):Baş hariç tüm vücuda uygulanır.8 saat sonra yıkanılır(gebe ile emzikli kadınlar ve 2 yaş altı çocuklarda uygulanmaz).
Uyuz bulgularının başlamasından 2-3 gün önce tüm yatak örtü ve çarşaflar ile giysiler otomatik çamaşır makinesinde sıcak ısıda yıkanmalı veya kuru temizlemeye verilmeli, hastanın yakın çevresindekiler de sanki hastaymış gibi tedavi edilmelidir.
*
UYUZDAN KORUNMA NASIL OLMALI?
Riskli ve kaşıntılı kişilerle cinsel ilişkiden kaçınılmalı, bu gibilerle yakın temasa geçilmemelidir.
YORUM VE ÖNERİLERİMİZ:
Maalesef yoksulluk artarken, insanlarımız nasıl ısınacaklarını, ay sonunu nasıl getireceklerini düşünedursunlar,
uyuz olguları tepe noktasına doğru hızla gitmektedir.
Nedenlerini şöyle sıralayabiliriz.
✓Kalabalık aile ortamı,
✓Hijyenik olmayan barınma ortamları,
✓Yeterince protein alınamaması, ✓Vitamin-B12 eksikliği,
✓Sağlık sisteminin sadece varsılların erişebileceği, yoksulların adeta evinde hastalığın ile boğuş mantığı,
✓Sağlık kurumuna güç bela ulaşanların, verilen ilaçları ekonomik nedenler ile alamamaları, alsalar bile düzenli ve ailecek kullanamamaları,
✓Pandemi nedeniyle bu tür olguların sağlık kurumuna kabulünde ki güçlükler,
✓Sağlık kurumlarında giderek azalan hekim ve sağlık çalışanlarının olması,
✓Sağlığın giderek bilimden uzak kadrolara teslim edilmesidir.
*
UYUZ HASTALIĞI ÜLKEMİZDE GERİLEYECEĞİ YERDE HALEN GÖRÜLEBİLEN,GİDEREK ÇOK HIZLA ARTAN,ÖZELLİKLE ÇOCUKLARDA,GENÇLERDE VE TOPLU YAŞANILAN YERLERDE GÖZLENEN BULAŞICI BİR CİLT ENFEKSİYONUDUR.GECE VE SICAK ORTAMLARDA ARTAN KAŞINTI AKLA UYUZU GETİRMELİDİR.
*
Sözümüzü Karacaoğlan dan bir dörtlükle bitirelim.
“Vara vara vardım ol kara taşa
Hasret ettin beni kavim kardaşa
Sebep ne gözden akan kanlı yaşa
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm”
Sevgilerimle…
