|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
İngilizlerin kışkırtması ile, Anadolu’yu işgal girişiminde bulunup, yenilgiye uğrayan Yunan İşgal Orduları Başkomutanı Yeoryos Hacıanestis, Afyonkarahisar çephesinde teftiş ettiği Yunan ordusunun önünde, aşağılayıp azarladığı Yunanlı Albay Nikolaos Plastiras’ın küçük düşürülmüş olmasının intikamı olarak da, yargılandığı askeri Yunan mahkeme kararı ile Albay Plastiras’a, sandalyeye ters oturtulup, 99 yıl önce tarihte bugün, 28 Kasım 1922 günü, sırtından kurşunla vurularak idam ettirilir.
General Yeoryos Hacıanestis, Büyük Taarruz sırasında aldığı yenilgiler sırasında, savaşın daha ilk günlerinde, ordudan istifa ettiğini açıklayarak İzmir’i terk ederek, Yunanistan’a kaçmıştı.
Yerine atanan General Nikolaos Trikupis ise henüz bu göreve getirildiğinden haberdar olamadan Uşak’ta 2 Eylül 1922 günü bir Türk Çavuş’u tarafından esir edildikten sonra, yeni atandığı Yunan Orduları Başkomutanlık görevinden haberdar olur.
Peki; esir alınan Yunan General ve üst komutanların akıbeti ne olmuştur?
Büyük Taaruz’da, Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa, Uşak’ta Ahmet Çavuş tarafından 2 Eylül 1922 günü teslim alınan Yunan General Trikupis ile Yunan General Diyenis Gazi Mareşal Mustafa Kemal Paşa’nın huzurunu çıkarılırlar.
Kurtuluş Savaşı öncesi Afyon hapishanesinde gardiyan olan Ahmet Çavuş’a hem İstiklal Madalyası yazılır ve de kendisine esir aldığı Yunan General Trikupis’in resmî giysileri hediye edilir.
Mustafa Kemal Paşa, sağımda ve solunda Mareşal General Mustafa Fevzi ve General Mustafa İsmet paşalar olduğu halde Yunan generallerini karargahında kabul edip, teselli eder: “…..siz görevinizi yaptınız. ….. Üzülmeyiniz. ….. Napolyon bile esir düşmüştür ….“ der.
Bu arada Trikupis’in bir ricası da yerine getirilir.
İstanbul’da bulunan eşine, “sağ olduğu” bildirilir.
Esir alınan general ve üst düzey Yunan subaylarının bir kısmı Şarkışla’ya (Sivas),bir kısmı da Talas’a (Kayseri) gönderilir.
Uşak’ta esir kaldığı günlerde Türk subayları ile fotoğraf dahi çektiren Yunan General Trikupis,
24 Eylül günü Uşak’tan önce Ankara’ya, oradan da Talas’a gönderilir.
Neden Talas?
Trikupis İşgal ordusu ile İzmir’e çıktığı 15 Mayıs 1919 günü: “Talas’ta Türk kahvesi içeceğim” der ve Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa, esir ettiği bu Yunan Generalinin istediğinin yerine getirilmesinin, emrini verir.
Yunan General Trikupis ile birlikte bazı üst düzey Yunan ordusu komutanları da, Talas’a (Kayseri) gönderilirler.
Bir süre cezaevinde kalmalarından sonra, esir Yunan General Trikupis ile üst düzey subaylar, kaçmayacaklarına dair söz verirler.
“Kaçsak nereye kaçalım? Kayseri nere, Yunanistan nere?” Derler.
Üstelik kaçmaya kalksalar, o günlerde Yunanistan’a mağlüp olarak dönen üst subay komutanlar, General Hacıanestis ve Yunanistan Başbakanı gibi idam edilmekte idiler.
Kaçmayacaklarına inanılan bu generaller gündüzleri Hapishane duvarları dışında dahi serbestçe dolaşabiliyorlardı.
Bir müddet sonra Yunan General Trikupis özel doktorları ile Talas’ın Han mahallesinin Erhan caddesindeki iki katlı bir eve yerleştirilirler.
Lozan Antlaşma’sından sonra, yapılan esir değişimi ile 10 ay Talas’ta kalan Yunan General Trikupis de Yunanistan’a iade edilir.
İzmir’e ulaşan Türk Ordusundan sonra, Yunanistan’da da çok şeyler değişir.
Kral Yunanistan’dan kaçıp, ülkeyi terk etmiştir.
Krallık Yönetimi yerine geçen muhalef, pek çok mağlup komutanı ve de savaş yanlısı siyasetçileri idam etmiş olmasına rağmen General Trikupis idam edilmeyip, bağışlanır.
1950li yıllarının ortasında emekli general Trikupis’i Atina’da kaldığı mütevazi evinde ziyaret edip söyleşi yapan gazeteci yazar Hıfzı Topuz, Trikupis’in evinde, duvarda Mustafa Kemal ATATÜRK’ün fotoğrafını da görür.
Ahmet Angın, 1967 yılında General Nikolaus Trikupis’in hatıralarını Yunanca’dan Türkçe’ye çevirir. Hüsnütabiat matbaasında basılan bu önemli hatıratta, ATATÜRK’e mağlup olan bir Yunan Generalinin, ATATÜRK’e duyduğu yüksek saygıyı, her Türk aydının okumasını dilerim.
Mareşal Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK,
yendiği düşman ordularının komutanlarına karşı dahi, adil davranabilmiş dünya savaş tarihinin nadir kaydettiği komutanlardan biridir.
Remzi Uysal
Lübeck, 28 Kasım 2021