|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
Knesset Genel Kurulunda yapılan gizli oylama sonucunda İsrailli politikacı, avukat ve İsrail Yahudi Ajansı başkanı Yitzak Herzog İsrail’in yeni Cumhurbaşkanı olmaya hak kazandı ve yemin ederek Reuven Rivlin’den görevi devraldı.
İsrail’de cumhurbaşkanlığı oldukça sembolik bir pozisyon, yetkileri ise büyükelçilerin güven mektuplarını kabul etmek, hükümeti kurma çalışmaları için temsilciler atamak ve mahkumları affetmekle sınırlı. Ancak Herzog’un siyasi ve sosyal profili ve cumhurbaşkanlığının İsrail siyasetine olası etkileri kesinlikle kapsamlı bir incelemeyi hak ediyor.
ELİTLER KAZANDI
Liberal-sol bir siyasi figür şeklinde tarif edebileceğimiz Herzog’un cumhurbaşkanlığı yarışındaki sağcı rakibi, Fas doğumlu aktivist Miriam Peretz, iki oğlunu İsrail ordusu saflarında Gazze ve Lübnan’da yaşanan çatışmalarda kaybetmenin ardından İsrail siyasetine yönelik verdiği birlik mesajlarıyla ülke çapında ün kazanmıştı.
İsrail basınında iki adayın mücadelesi, çoğunluğu Arap ülkelerinden gelen ve diğer İsrail vatandaşlarına kıyasla daha zor koşullarda yaşayan Mizrahi toplumuyla, ülkenin siyasi, ekonomik hayatında daha fazla söz sahibi olan Doğu Avrupa kökenli, yönetici Aşkenaz elitler arasındaki bir mücadele olarak tasvir edildi. 21. yüzyılın pek çok mücadelesinde olduğu gibi burada da elitler galip geldi.
AYNI AİLEDEN İKİNCİ CUMHURBAŞKANI
Yitzak Herzog, 1983-1993 yılları arasında iki dönem İsrail Cumhurbaşkanı olarak görev yapan General Hayim Herzog’un oğlu. Baba Herzog, 1936-1939 yılları arasındaki Arap isyanı sırasında bugükü İsrail ordusunun çekirdeğini oluşturan Yahudi milis grubu Haganah’da (Savunma) yeraltı faaliyeti yürütmüş, ardından İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz Ordusunda bir subay olarak görev yapmış, pek çok savaşta aktif rol almış ve 1962’de de ordudan tümgeneral rütbesiyle emekli olmuştu.
Baba tarafından dedesi, Haham Yitzak HaLevi Herzog, 1936’dan 1959’a kadar da Aşkenaz Hahambaşı olarak İsrail’in en üst dini otoritelerinden biri olarak görev yaptı. Kardeşi Michael Herzog emekli bir tuğgeneral, teyzesi Suzy ise eski Dışişleri Bakanı Abba Eban’ın eşiydi.
1960 yılında Tel Aviv’de doğan Yitzak Herzog, babasının İsrail BM temsilcisi olarak görev yaptığı üç yıl boyunca New York’ta yaşadı burada sırasıyla Cornell ve New York Üniversitelerinde eğitim gördü. 1978’in sonunda İsrail’e dönen Herzog, orduya katıldı ve İstihbarat Kolordusu elekronik istihbarat birimi 8200’de görev yaptı. Ardından Tel Aviv Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olan Herzog, babası tarafından kurulan ve ülkenin en büyük hukuk firmalarından biri olan Herzog, Fox & Ne’eman’da çalıştı.
İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM
Herzog, 1999-2001 yılları arasında Ehud Barak’ın kabinesinde Hükümet Sekreteri olarak görev yaptı. 2003’ten 2018’e kadar ise milletvekili olarak Knesset’te hizmetlerine devam etti. 2005 ve 2011 yılları arasında sosyal hizmetler ve turizm bakanlıklarının yanı sıra Diaspora, Toplum ve Antisemitizmle Mücadele Bakanlığı gibi önemli pozisyonlarda bulundu. Herzog bu bakımdan İsrail siyasetinin yakından tanıdığı bir isim.
22 Kasım 2013’te İşçi Partisi liderliğine seçilen Herzog, aynı zamanda muhalefet lideri haline de geldi. Rakibi Shelly Yahimoviç sosyoekonomik konulara odaklanırken, Herzog İsrail-Filistin çatışmasının çözümünü öncelemekteydi. Seçimden on gün sonra “iki devletli çözüm” fikrine destek amacıyla Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile bir araya geldi.
Herzog, Haziran 2014’te Başbakan Benjamin Netanyahu’yu, uluslararası toplumla ilişki kuramamak, Filistinlilere bir barış teklifi sunmamak ve ABD Başkanı Barack Obama ile etkin bir şekilde çalışmamakla eleştirdi. Herzog, Netanyahu’nun “Barack Obama’ya duyduğu nefret ve düşmanlığın” İsrail’in güvenliğini riske attığı için en büyük başarısızlıklarından biri olduğunu ifade etti.
HÜKÜMETİ KURMA ÇALIŞMALARI
İsrail, 2 Haziran itibariyle yeni cumhurbaşkanını seçerken, 2 yıl içinde yapılan 4. seçimin ardından bir türlü kurulamayan hükümeti kurma çalışmalarında da sona gelindi.
Koalisyon görüşmeleri, uzun bir süredir “geleceğin başbakanı” olarak takdim edilen merkez-sol siyasetçi Yair Lapid önderliğindeki Yesh Atid (Gelecek Var) ve aşırı-sağcı Naftali Bennett önderliğindeki Yamina partileri arasında devam ediyor. Lapid’e koalisyon anlaşmasını açıklaması için verilen süre bugün doluyor. Anlaşma sağlanırsa 12 yıldır devam eden Netanyahu iktidarı son bulacak.
DEMOKRATLARIN ETKİSİ
Lapid de Herzog gibi ABD’li demokratlara yakın bir isim. Daha önce Netanyahu’yu “İsrail hükümetinin tamamen Cumhuriyetçi partinin muhafazakar, evanjelik hizbiyle özdeşleşmesi tehlikelidir” sözleriyle hedef almıştı. Partisi 2013 yılında Filistinliler açısından, “Ölümü gösterip sıtmaya razı etmek” şeklinde tarif edebileceğimiz bir taslakla “iki halk için iki devlet” çağrısı yaptı.
Sonuç olarak, ABD’de demokratların yeniden iktidara gelmesi İsrail siyasetinde de köklü kırılmalara yol açacağa benziyor. Demokratların hem Cumhurbaşkanı Herzog hem de potansiyel yeni başbakan Lapid’i güçlü bir şekilde desteklediği biliniyor. Her iki liderin de ajandalarında İsrail toplumsal ve siyasal hayatının köklü sorunlarından olan Filistin-İsrail çatışması ve laik-muhafazakar çekişmesine ilişkin çözüm önerileri ve sosyal sözleşmeyi yeniden inşa etme çabaları dikkat çekiyor.