|
Getting your Trinity Audio player ready... |
2021 Yılı Bütçesi Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan konuşan CHP’li Şener, Cumhuriyet dönemiyle ilgili çok önemli ayrıntılara dikkat çekti. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Osmanlı döneminden kalan dış borcun ödenmesi için toplumdan sadece yüzde 10’un altında vergi toplandığını ifade eden Şener, şu açıklamalarda bulundu:
“Şimdi, ben bakıyorum Cumhuriyet’in ilk yıllarına; işte yaşayanlardan yüzde 10’un altında toplamış, gelecek kuşaklara bir borç yüklememiş, üstelik de Osmanlı’nın dış borçlarını ödemiş. Günümüze eskale ettiğinizde ödenen dış borçları bir yıllık gayrisafi millî hasıla kadar para. Hem mezardakilerin borcunu ödüyor hem yaşayanlardan sizin topladığınızın üçte 1’inden daha düşük bir miktarda vergi topluyor hem de gelecek kuşaklara yük biriktirmiyor ama binlerce yıllık Türk tarihinin gerçekleştiremediği bir şeyi; sanayi devrimini gerçekleştiriyor. Bu, ne kadar önemli bir hadisedir.”
“Sayın Hazine ve Maliye Bakanımız uzun süre Komisyonumuzda Başkan olarak görev almıştı, onun için aramızda bir yakınlık bir hukuk oluşmuş vaziyette, şimdi Bakan olarak karşımızda ve ne söyleyeceğimi bilemiyorum” ifadeleriyle sözlerine başlayan CHP Konya Milletvekili Abdüllatif Şener, Rasim Özdenören’in “Yumurtayı Hangi Ucundan Kırmalı” isimli kitabını örnek göstererek, Deminden beri yumurtayı hangi ucundan kıracağımı düşünüyorum ama kırmadan götürmeye çalışayım” şeklinde konuştu.
“YÜKÜMLÜKLERİNİZ DAHA FAZLA”
AKP hükümetinin, Cumhuriyet tarihi boyunca önceki tüm hükûmetlerden daha farklı olduğunu, bu farkında kullandığı kaynakları itibarıyladır” diyen CHP’li Şener, “Diğer tüm hükûmetlerden çok daha fazla kaynak kullanıyorsunuz. Dolayısıyla daha önceki tüm hükûmetlerden çok daha fazla iş ortaya çıkarma yükümlülüğünüz var” diyerek hükümetin kamudan topladığı vergilerin oranlarını açıkladı.
EN YÜKSEK VERGİYİ ALAN HÜKÜMET
Şener, “Kamu gelirlerinin -yani genel devlet dengesi itibarıyla söylüyorum- devlet gelirlerinin gayrisafi yurt içi hasılaya oranı 2019’da yüzde 33, 2020’de yüzde 32,5. Yani ne kadar büyük bir orandır. Hükûmetinizin kamudan topladığı gelirler, vergi ve diğerleri daha önceki cumhuriyet tarihi boyunca bütün hükûmetlerin topladığı vergilerden daha fazla, kaynaklardan daha fazla” açıklamasında bulundu.
ÖZELLEŞTİRME TEPKİSİ
Cumhuriyet’in ilk yıllarında kamu gelirlerinin gayrisafi millî hasılaya oranı yüzde 10’un altında olduğunu ifade eden Şener, “Bu ülkenin yaşayan insanlarının kazandıklarından, servetlerinden, harcamalarından, sürekli vergi topluyorsunuz ama Hükûmetinizin diğer önceki hükûmetlerden kaynak kullanımı açısından önemli farkı daha var, o fark da: Siz geçmiş kuşakların biriktirdiklerini de kullandınız ve kullanıyorsunuz. Yani “özelleştirme” dediğimiz ta cumhuriyetin ilk yıllarında yapılmış kuruluşları, tesisleri sattınız. Hatta kamunun kullanım hakkının devrinden de pek çok gelir elde ettiniz, bunlar da kaynaklarda 60 milyar falan yazar ama yani 70-80 milyar dolarlık da şu anda yaşamayan, terkihayat etmiş olan geçmişlerimizin biriktirdiklerini kullanıyorsunuz” dedi.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında çok önemli bir borçlanmanın olmadığını ifade eden CHP’li Şener, “Bazı demir yolu yatırımlarında Rus kredisi falan alınmış ama miktarı çok azdır. Ama o dönemde yapılan demir yollarının kilometre uzunluğu bu dönemde yapılanlardan daha fazladır, hatta 2 katına yakındır” dedi.
“GELECEK KUŞAKLARI BORÇLANDIRIYORSUNUZ”
2021 Yılı Bütçesi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda konuşan CHP’li Abdüllatif Şener, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Sadece bu kadar da değil. Üçüncü bir kaynak kullanıyorsunuz daha önceki hiçbir hükûmetin sizin kadar nail olmadığı, ulaşamadığı derecede bir kaynak kullanıyorsunuz; o kaynakta borçlardır. Yani gelecek kuşakları borçlandırıyorsunuz. Ne kadar borçlandırıyorsunuz? Daha önceki tüm hükûmetlerden daha fazla borçlandırıyorsunuz. Yani buradan ne diyorum? Yaşayanlardan daha fazla vergi topluyorsunuz; eskilerin kaynaklarını kullanıyorsunuz, biriktirdiklerini harcıyorsunuz yani mezardakilerin biriktirdiklerini harcıyorsunuz; bir de doğmamış çocuklarımızın henüz kazanmadıkları, elde etmedikleri paraları harcıyorsunuz. Bu kadar büyük bir kaynak varken elbette Türkiye’nin çok süper bir mesafe alması lazımdı ama bunu göremiyoruz”
“KAMU YÜKÜMLÜLÜĞÜ 820 MİLYAR TL”
“Konuşmalarınız sırasında dikkatimi çekti ‘Kamu borç yükünün miktarı azalmıştır’ dediniz ama ‘AB tanımlı kamu borç yükünün’ diye şerh koymaktan da vazgeçmediniz. Kamunun borç yükünü nasıl hesaplıyorsunuz? Şu kamu-özel iş birliği projelerinden, buralardan ortaya çıkan yükümlülüklerden dolayı kaç liralık borcumuz var? Bunları bir borç sayacaksınız, doğrudan doğruya borç. Geçenlerde bir akademisyene rastladım, sadece şehir hastanelerini incelemiş. ‘Şu andaki mevcut şehir hastaneleri nedeniyle devletin, kamunun yükümlülüğü 820 milyar liradır’ dedi. O, hesabı öyle yapmış. Tabii, bilgileri tam vermediğiniz için hesaplar karışıyor.”
“BİR KÖPRÜ İÇİN 100 MİLYAR TL”
“Bakın, ben başka bir hesap yapayım. Bu yollar var, bu köprüler var, bu havaalanları var, bunların hepsinden dolayı borç var. Sadece Osmangazi Köprüsü’nü incelediğimizde ne görüyoruz? İşte, biri yapmış; nasıl yapmış? Biri cebinden bir lira yapmadan yapmış o köprüyü. ‘Parayı biz bulacağız’ denilmiş, ‘Teminatını biz halledeceğiz’ denilmiş, o da cebinden bir lira harcamadan gitmiş, krediyi almış, teminat göstermemiş, köprüyü yapmış, bitirmiş ve her geçen arabadan otomatikman para alınıyor. Kaç lira alınıyor? Bir aracın, daha doğrusu bir otomobilin, binek otomobilin geçiş garanti ücreti 35 dolar ama bu 35 dolarda kalmıyor, Amerika’daki dolar enflasyonu oranında her yıl zam geliyor buna. Bunu şimdilik 40 dolar sayarsak ve bir araçtan 40 dolar alındığına göre demek ki bir araç oradan bugünkü kurla 308 liraya geçiyor. 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nden, devlet köprüsünden kaç liraya geçiyor? 10 lira 50 kuruşa geçiyor. Yani neredeyse 300 liradan daha fazla normal bir aracın Osmangazi Köprüsü ile 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nden geçişi arasındaki fark ama bunun tamamını araç sahipleri ödeyemiyor tabii, ödettirmeye kalkarsanız Türkiye’de isyan olur zaten. Onun için, vatandaştan 117 lira 90 kuruşunu alıyorsunuz, kabaca 118 lira diyeyim, geri kalan 190 lirasını her bir geçen araba için devlet ödüyor. Üstelik bu normal otomobiller için. Hafif ticari araçlarda vatandaşın ödediği 188 lira, 5. Sınıf araçlarda vatandaşın ödediği 375 lira. Buna göre de devlet katkısı değişiyor tabii. E, şimdi, böyle bir durumda, 14 milyon 600 bin araç garantisi olduğuna göre, bu köprüyü yirmi iki yıl işleteceğine göre, bakın, ben bir hesap yaptım ‘Bir yıllık garantinin tutarı nedir?’ diye, 40 dolarla 14 milyon 600 bin aracı çarptığınız zaman yıllık 584 milyon dolar yapıyor ama bu yirmi iki yıllık bir garanti olduğuna göre aşağı yukarı 13 milyar dolar garanti ödemesi var.”
“Bu dolar miktarı zaten, bunu Türk Lirası’na çevirirseniz ne çıkıyor, biliyor musunuz? 100 milyar liranın üzerinde para çıkıyor bir tek Osmangazi Köprüsü için, 100 milyar liranın üzerinde para çıkıyor; devasa bir miktar. Sonra bu yolların, otobanların etrafında park yerleri var, iş yerleri var, dükkanlar var, benzinlik var vesaire -belki burada yok ama diğerlerinde var, bunun da çıkışlarında olabilir- bunların hepsini de ayrı bir rant mekanizmasıyla dağıtıyorlar zaten, oradan da gelirleri var ve ben, onları da saymıyorum; sadece geçişin hesabı bu. E, siz şimdi bunu borca yüklemezseniz, şehir hastanelerini yüklemezseniz, hava alanlarını bilmem neyi yüklemezseniz ortaya çıkacak şey bu.”
“Nükleer santralin hesabını yaptık; Akkuyu Nükleer Santralinin. Nasıl hesap yaptık? Şu anda termik santralleri elektriğin kilovatsaatini 25 kuruşa üretiyor. Siz, sözleşme yapıyorsunuz; alım garantisine göre bugünün kuruyla 100 kuruş ödemeyi kabul ediyorsunuz yani elektrik fiyatını 4 katına mı çıkaracaksınız Sayın Bakan? Elbette çıkarmayacaksınız, aynen Osmangazi Köprüsü’nde yaptığınız gibi ne yapacaksınız; bir kısmını vatandaşa ödettireceksiniz, bir kısmını hazineden ödeyeceksiniz yoksa 4 katına çıkarırsanız -dediğim gibi- ortalık karışır.”
Şimdi biz, sizden çok daha fazlasını beklerdik; isterdik ki ülke uçsun ama bu dengelerle uçurmak mümkün değil. Sıkıntıdan, gelecekle ilgili ortaya hangi bilinmezliğin çıkacağından başka bir şeyi tartışamıyoruz. Rakamlara bakıyorum işte; bütün verileri inceliyorsunuz… Bir kere öngörüler doğru değil. İlan ediliyor orta vadeli programda “2020 sonu döviz kuru bu, 2021 bu.” veya varsayımları var; bu varsayımlara göre “23’te bu.” Kırk beş gün olmuş, sizin varsayımınız kırk beş gün içinde iflas etmiş; sadece 2020 yılı için değil, 2021 yılı, 2022 yılı, 2023 yılı için de iflas etmiş. Yani bir iş adamı veya bir tüketici tüketim kararlarını, üretim kararlarını, yatırım kararlarını sizin verdiğiniz perspektife göre belirliyor. Sizin kırk beş gün içinde iflas eden bir perspektif koymanız hâlinde devlete güvenen iş adamı veya tüketici batar, zarar eder. Böyle bir ülkede nasıl büyük bir performans görebilirsiniz? “Aman ne olacak revize ederiz.” Revize etmek çözüm değil ki; siz revize edersiniz ama sizin verdiğiniz rakama, öngörüye güvenen yanar; ülke, potansiyelini kullanamaz hâle gelir. Nitekim olan hadise bu.
Bakıyoruz, işte 2023 hedeflerine; Onuncu Kalkınma Planı’nda farklı şeyler var, On Birinci Kalkınma Planı’nda farklı şeyler var. Şimdi son YEP’te -Yeni Ekonomik Program’da- farklı rakamlar var. Onuncu Kalkınma Planı’nda “Gayrisafi yurt içi hasıla 2 trilyon dolar olacak.” demişsiniz, On Birinci’de “Yok, efendim, o kadar değil; 1 trilyon 80 milyar dolar olacak.” demişsiniz, şimdi son geldiğimiz nokta: Bunu da tutturamıyorsunuz. “Kişi başına millî gelir 25 bin dolar olacak.” demişsiniz, olmamış; On Birinci Kalkınma Planı’nda “12.484 dolar olacak.” demişsiniz, olmamış. Şimdi, bu orta vadeli planda, 2023 yılı itibarıyla kişi başına millî gelir kaç lira Allah aşkına? Yani bunları tutturamamak büyük zaaf. Daha ciddi çalışılması lazım ama tutturamazsınız. Niye tutturamazsınız biliyor musunuz? Şu devasa kamu-özel iş birliği projeleriyle ilgili bilgileri bilen yok ki, birilerinin sırrı. Buralardaki gizli ortakların kim olduğunu da bilen yok. Şehir hastaneleriyle ilgili tabloyu Sağlık Bakanlığı bilmiyor; Enerji Bakanlığıyla ilgili meseleyi Enerji Bakanlığı bilmiyor; havaalanları, yollar, köprülerle ilgili konuyu Bayındırlık Bakanlığı bilmiyor; bilen sadece birileri var. E, peki, bilmeyen birimler, devletin sırtında bu kadar devasa yük varken bunları da dikkate alan bir planlama yapabilir mi, bir öngörüyü ortaya koyabilir mi? Koyamaz. Devlet bir noktada tak diye çürümüş hâlde.
Değerli arkadaşlar, bakın, dünya gerçekten zor bir dönem yaşıyor; ayakta kalmak mucize. Eğer dünyanın diğer ülkelerinden daha hızlı koşamıyorsanız ayakta kalamıyorsunuz; ceylansanız sizi yiyorlar, aslansanız acınızdan ölüyorsunuz. Böylesine korkunç bir rekabetin olduğu dünyada, elbette, diğer tüm dünya ülkelerinden daha iyisini yapmak lazım. Elli sene öncesinin Türkiye’sinden bahsetmiyoruz, o zaman kapalı ekonomi vardı. Bugün itibarıyla iyi yapmak yetmiyor. “Biz Hükûmetiz, iyi şeyler yapıyoruz; yol yaptık, köprü yaptık, bilmem ne yaptık.” Ya, anlamadığınız şey şu: Bugünün dünyasında iyi yapmak yetmiyor, sizden daha iyi yapan biri varsa dünyada siz batıyorsunuz, yok oluyorsunuz. Onun için, dünyanın tüm ülkelerinden daha iyisini yapmak için ne gerekiyorsa, mekanizmaları nasıl kurmak gerekiyorsa bunu gerçekleştirmek zorundayız. Nasıl gerçekleştireceğiz bunu? Yani bunu gerçekleştirmenin ilk yolu şu değerli arkadaşlar, anlaşamadığımız konu da bu: Şeffaf olacak, açık olacak, hesap verebilir olacak ve iktidar acımasızca eleştirilebilecek. Bakın, AİHM kararlarında vardır; bir ülkenin demokratik niteliği, o ülkedeki iktidarın acımasızca eleştirilebilip eleştirilemediğine bağlıdır. Küreselleşmenin ilk safhası: Dünyanın bilinmeyen yerlerinin bilinir hâle gelmesi, oralar ile insanların irtibata geçmesi. İşte, Amerika Kıtası’nın keşfi, uzak Asya’daki birtakım yerlerin bulunması gibi. Dolayısıyla bu birinci aşama Batı’da, 1492’de İspanya’nın düşüşüyle birlikte başlatılır; 18’inci asra kadar devam eder. Bence, bu dönemin Osmanlı ayağındaki en önemli ismi Piri Reis’tir. Biliyorsunuz, Yavuz Sultan Selim’e ait bir söz vardır, der ki: ‘Meğerse dünya bir padişaha yetmeyecek kadar küçükmüş’ Öyle zannediyorum ki Piri Reis’in haritasını gördüğü zaman söyledi bunu. Piri Reis bu haritayı 1513’te yapmış”
